FAS- Free Alongside Ship-Gemi Doğrultusunda Teslim
Teslim Şeklinin Özellikleri: Bu teslim şeklinde satıcı malları geminin yanına kadar getirmekle sorumludur. Mallar gemi rıhtımında ise, yükleme yerine getirerek, gemi açıkta demirli ise mavnalarla geminin yanına kadar götürülerek teslim edilir. Tesliminden itibaren malların kaybolması veya hasar görmesi gibi rizikolar alıcıya aittir. Bu andan itibaren malla ilgili bütün masraflar ve navlun alıcı tarafından karşılanır.
FAS Ne Demek?
FAS (Free Alongside Ship), Incoterms 2020 kapsamında tanımlanan teslim şekillerinden biridir. Türkçesiyle “Gemi Doğrultusunda Teslim”, satıcının sorumluluğunun malı, alıcının belirttiği ihracat limanında, gemi yanaşma alanına kadar ulaştırmakla sınırlı olduğu bir yöntemdir.
Mal, gemi limanında alıcının belirlediği noktaya ulaştığında ve gemi doğrultusuna (yanına) konumlandığında teslim edilmiş sayılır. Bu noktadan sonra tüm masraf, risk ve sorumluluk alıcıya geçer.
FAS Teslim Şeklinin Özellikleri
| Özellik | Açıklama |
| Sorumluluk Sınırı | Satıcı, malları geminin yanına getirene kadar sorumludur. |
| Riskin Geçiş Noktası | Mal, gemi yanında teslim edildiğinde risk alıcıya geçer. |
| Uygulama Alanı | Genellikle dökme yük veya açık yük taşımalarında tercih edilir. |
| Yükleme | Satıcı, gemiye yükleme yapmaz – bu alıcıya aittir. |
| Gümrük İhracat İşlemleri | Satıcı tarafından yapılır. |
| Alıcının Gemiyi Ayarlaması | Alıcı, taşıma gemisini organize eder ve önceden satıcıya bildirir. |
FAS Teslim Şekli Nasıl Uygulanır?
1. Satıcıdan Depo Çıkışı
İlk olarak satıcı, ürünlerini fabrikasında ya da deposunda hazır hale getirir. Paketleme, etiketleme gibi hazırlıklar bu aşamada yapılır.
2. İç Nakliye
Mal, iç nakliye ile limana taşınır. Bu taşımanın organizasyonu ve bedeli satıcıya aittir.
3. Gümrükleme İşlemleri
Mal ihracat gümrüğünden geçirilir. Bu süreçte tüm belgeler hazırlanır ve ihracat işlemi tamamlanır.
4. Gemi Yanına Teslim
Mal, alıcının bildirdiği limanda gemi yanaşma hattına (quay, rıhtım) getirilir ve teslim edilir. Eğer gemi açıkta demirliyse, satıcı malları mavna ile gemiye taşır – bu da FAS kapsamındadır (taraflarca önceden kabul edilmişse).
FAS Fiyat Nasıl Hesaplanır?
FAS teslim fiyatı belirlenirken ExWorks (EXW) fiyatı baz alınır ve aşağıdaki ek kalemlerle birlikte hesaplanır:
AS Fiyat Formülü:
FAS Fiyat = Ürün Maliyeti + Kar Payı + Paketleme + Yükleme + İç Nakliye + Gümrük Masrafları
Açıklamalı Kalemler:
| Kalem | Açıklama |
| Ürün Maliyeti | Hammaddeler + üretim giderleri |
| Kar Payı | İhracatçının hedeflediği net kazanç |
| Paketleme | Kutulama, paletleme, etiketleme vb. giderler |
| Yükleme | Forklift, işçilik vb. depo çıkış işlemleri |
| İç Nakliye | Depodan limana taşıma giderleri |
| Gümrük Masrafları | Gümrük müşaviri, evrak ve işlem ücretleri |
Bu giderlerin tamamı satıcının sorumluluğundadır ve alıcıya fatura edilir.
FAS Teslim Şeklinin Avantajları ve Dezavantajları
✅ Avantajlar:
- Satıcı için deniz taşımacılığı sonrası sorumluluk kalkar.
- Alıcı, kendi taşıma ağını kontrol edebilir.
- Açık yük taşımacılığı için uygundur.
❌ Dezavantajlar:
- Gemi yükleme alıcıya ait olduğu için koordinasyon zorluğu olabilir.
- Satıcı, limanda oluşabilecek gecikmelerden sorumlu olabilir.
FAS Teslim Şekli ile Sık Karıştırılan Diğer Terimler
| Terim | Açıklama |
| FOB | Satıcı, yüklemeyi de yapar. Risk, gemiye yüklendiği anda geçer. |
| CFR | Satıcı, taşıma bedelini öder. Risk, yüklemede alıcıya geçer. |
| CIF | CFR’a ek olarak sigorta da satıcıya aittir. |
| EXW | Satıcının sorumluluğu kapısında sona erer. Alıcı tüm süreci yönetir. |
