Deniz taşımacılığının terimlerinden biri olan navlun, daha çok dış ticaretle uğraşanların aşina olduğu bir terimdir. Ancak navlunun sadece deniz taşımacılığı alanında kullanıldığını söylemek doğru olmaz. Artan gümrükleme nedeniyle navlun tüm uluslararası taşımacılık hizmetlerinde giderek daha fazla kullanılmaktadır.
Navlun kelimesinin sözlük anlamı; Dış ticarette, gemide taşınacak yükü deniz yolu ile bir yerden başka bir yere taşımak için gemicinin ödemek zorunda olduğu ücrettir. Uluslararası ticaretin artması ve gümrüklemenin yaygınlaşması ile birlikte navlun sözcüğü sadece deniz taşımacılığı için değil, karayolu, demiryolu veya hava yolu gibi diğer tüm taşıma modları için kullanılan bir terim haline gelmiştir.
Navlun ; Taşınan yük ve verilen taşıma hizmeti karşılığında ödenen bedelin genel adıdır. Taşıma, deniz hukukunun sözleşmesel kurallarına tabidir. Buna göre gemi, önceden belirlenmiş bir ücret karşılığında bir taşıma sözleşmesi ile tamamen veya kısmen emniyete alınmıştır.
Navlun nedir?
Navlun sözleşmesi nedir?
Navlun sözleşmesi, yükü taşıyan ve taşıyan tarafların yükümlülüklerini belirlemek ve haklarını güvence altına almak için düzenlenir. Yük taşıyıcı, yükü taşıyacak araca yüklemeye hazır olmalıdır. Karşılığında da bir ücret yani navlun alıyor. Navlun miktarı taraflarca belirlenir. Gönderici, navlunu ödemekle yükümlüdür. Bazı durumlarda konşimentoda belirtilen navlunu malı teslim alan kişi öder. Navlun alacağını tahsil edemezse, taşıyıcı navlun üzerinde haciz hakkına sahiptir.
Taşımayı gerçekleştirmek isteyen kişinin taşıma kabul belgesine sahip olması ve tüm taşıma kriterlerini sağlaması gerekmektedir.
- Mallar, kullanılacak taşıma türüne uygun olmalıdır.
- Gönderinin seçilen taşıma moduna göre ayarlanması,
- Taşınacak aracın yük(ler)e göre temini,
- Nakliyenin sağlanmasının bir fiyatla ilişkilendirilmesi gerektiğinden, kalemler navlun belgesine dahil edilmelidir.
Bu seçeneklere ek olarak, her iki tarafın da bilmesi gereken bazı kriterler vardır. Taşıma sözleşmesinin sona erdiği durumlar özetle aşağıdaki gibidir:
- Ulaşım araçlarının devlet tarafından müsadere edilmesi,
- Savaş ve savaş,
- Yükleme ve boşaltma alanlarının müsadere edilmesi,
- Pişmanlık ve navlun ödemesi gibi önemli konularda sözleşme feshedilebilir. Bu sözleşmeler karşılıklı kabul ile yapılabilir.
- Taşımacılığın standartlara uygun olarak gerçekleştirilebilmesi için sözleşmede bazı bilgilere yer verilmesi gerekmektedir. Bu bilgi;
Gönderen kişi/şirketin unvanı ve iletişim bilgileri,
- taşınacak eşyanın türü,
- tonaj miktarı,
- ödeme yöntemi,
- ücret sayısı,
- kalkış ve varış noktası,
- nakliye ve teslimat şekli,
- Taşınacak yüke uygun araç seçimi,
- sözleşmenin akdedildiği tarih,
- Yükün taşıma koşulları gibi önemli bilgiler karışıklık olmaması için sözleşmede yer almalıdır.
İlginizi Çekebilir: Dış Ticaret Sınav Soruları
Navlun maliyeti nasıl hesaplanır?
Navlunun hesaplanabilmesi için öncelikle taşıma şeklinin belirlenmesi gerekmektedir. Bunun nedeni ise navlun bedelinin taşıma şekline göre farklılık göstermesidir. Birçok farklı taşıma yolu olduğu için taşınan yüklerin yoğunlaştığı aşamalar da vardır. Örneğin meyve sebze gibi yükler yaz ve sonbahar aylarında daha sık taşınır. Ya da İstanbul-Ankara güzergahı diğerlerinden farklı mesafelere ve yol koşullarına sahip. Bunun gibi değişkenlerin navlun fiyatları üzerinde büyük etkisi vardır. Şoförler teslimattan sonra dönüş yolculuğunda yanlarında başka bir kargo götürmek zorunda değilse bu durum navlun fiyatlarına da yansımaktadır. Kısacası, uygun navlun oranları için, birçok değişken mal sahibinin ve sürücünün lehine çalışmalıdır.
